Zgodnie z Prawem łowieckim, łowiectwo jest elementem ochrony środowiska przyrodniczego. Gospodarowaniem zwierzyną łowną, która jest dobrem ogólnonarodowym i własnością Skarbu Państwa, zajmują się leśnicy oraz myśliwi zrzeszeni w Polskim Związku Łowieckim. Ludzie lasu dbają o utrzymanie stanu liczebnego zwierzyny na poziomie gwarantującym zachowanie trwałości lasów oraz właściwy rozwój populacjom zwierząt.
Obecnie w polskich lasach żyje ok. 60 proc. z ponad 600 gatunków kręgowców występujących w naszym kraju. Znaczna ich część to zwierzęta łowne, które stanowią 20 proc. gatunków ssaków i 12 proc. ptaków. W zarządzie Lasów Państwowych pozostaje 188 obwodów łowieckich, które zajmują powierzchnię ponad 1,8 mln ha, z czego blisko 1,2 mln ha stanowią lasy wszystkich form własności.
Populacje dzikich zwierząt
W Polsce występują trzy duże drapieżniki: niedźwiedź brunatny, ryś i wilk. Wszystkie są gatunkami chronionymi przez prawo. W stanie dzikim żyło 369 niedźwiedzi, 545 rysi oraz ponad 3.2 tys. wilków. W Polsce znajduje się największa na świecie populacja żubra (ponad 2,2 tys. sztuk) – wszystkie dane za rok 2019.
W 2023 roku o obwodach łowieckich odnotowano 34,5 tys. łosi, co oznacza 17-krotny wzrost populacji tych zwierząt w XXI wieku. W tym czasie było również ponad 290 tys. jeleni, 24,5 tys. danieli, 824 tys. saren, 48 tys. dzików oraz 200 tys. lisów. Liczebność prawie wszystkich gatunków wykazuje tendencje wzrostowe, co dowodzi, że strategie ekologiczne przyjmowane w ochronie gatunkowej są skuteczne.
Aktualnie w naszym kraju 588 gatunków zwierząt objętych jest ścisłą ochroną. W tej grupie są 92 gatunki bezkręgowców oraz 496 gatunków kręgowców: ssaków, ptaków, gadów oraz płazów. Do krytycznie zagrożonych wyginięciem zalicza się 61 gatunków zwierząt, w tym 13 gatunków ssaków oraz 34 gatunki ptaków. Rola myśliwych polega na wspieraniu ochrony zagrożonych gatunków przez finansowanie programów ochronnych oraz udziale w badaniach naukowych i zgłaszaniu obserwacji zagrożonych zwierząt.
Zarządzanie zasobami naturalnymi
Leśnicy współpracujący z myśliwymi zagospodarowują łowiska, tworząc optymalne warunki dla zwierząt dziko żyjących poprzez zakładanie poletek łowieckich, wzbogacanie składu gatunkowego drzewostanów i obrzeży lasu czy tworzenie ostoi dla zwierzyny. Dokarmiają zwierzęta w okresie niedoboru żeru naturalnego, głównie zimą.
Ochrona przyrody jest obowiązkiem myśliwych. Partnerstwo z leśnikami pozwala na skuteczną politykę wprowadzania do lasu zwierząt, które wcześniej występowały na danym terenie oraz gatunków, których liczebność drastycznie się zmniejszyła. Przykładem może być reintrodukcja żubra, cietrzewia i głuszca oraz restytucja zajęcy i kuropatw.
Wpływ polowań na lasy
Elementem gospodarki łowieckiej są odstrzały zwierzyny. Odbywają się one zgodnie z prawem polskim i unijnym definiującym m.in. okresy, kiedy można na konkretne zwierzęta polować. Odstrzał ma na celu utrzymanie optymalnych liczebności zwierzyny. Powinny być one bezpieczne zarówno dla samej populacji, jak i środowiska.
Myśliwi pomagają w regulacji liczby populacji dzikich zwierząt, co jest niezbędne do utrzymania zdrowych ekosystemów. Polowania są często stosowane jako narzędzie do kontrolowania populacji gatunków, które mogą stać się zbyt liczne, prowadząc do problemów takich jak przeludnienie, choroby, czy brak pożywienia.
Zarządzanie łowiskami
Poprzez odpowiedzialne zarządzanie łowiskami oraz monitorowanie stanu przyrody myśliwi wspierają bioróżnorodność i pomagają w utrzymaniu równowagi ekologicznej. Polowania podlegają ograniczeniom czasowym, które zapewniają, że zwierzęta są odstrzeliwane tylko w określonych porach roku, co minimalizuje zakłócenia w okresach rozrodu i migracji.
Często stosują selektywne polowania, które koncentrują się na starszych lub słabszych osobnikach, co pomaga w utrzymaniu silnej genetyki populacji. Rola myśliwych polega także na takich działaniach, jak rekultywacja terenów oraz sadzenie roślin, które są ważne dla diety dzikich zwierząt. Dbają o naturalne ścieżki migracyjne, co wspiera zdrowe ekosystemy leśne.
Odnowa lasów
Gospodarka leśna odgrywa kluczową rolę w zachowaniu bioróżnorodności i równowagi ekosystemów, a także zapewnieniu zasobów dla przemysłu drzewnego i innych sektorów gospodarki. Aby zapewnić zrównoważony rozwój i ochronę lasów, konieczne jest jednak odpowiedzialne zarządzanie zasobami naturalnymi.
Ustawa o lasach obliguje właścicieli lasów, czyli Lasy Państwowe, samorządy czy osoby prywatne, do odnawiania lasów w terminie do pięciu lat od usunięcia drzewostanu. W praktyce jednak w nadleśnictwach dzieje się to już w drugim roku, licząc od wycięcia. Drzewa sadzone są tam, gdzie zostały zgodnie z planem wycięte ze względu na dojrzałość drzewostanu, potrzeby odnowienia czy też przebudowę lasu na skład gatunkowy dostosowany do siedliska.
Co roku leśnicy prowadzą też zalesienia, czyli sadzenie lasu tam, gdzie dotychczas go nie było. Dzięki zrównoważonej gospodarce leśnej zaspokajane jest społeczne zapotrzebowanie na drewno i produkty drewnopochodne, a jednocześnie lasy są odnawiane i pielęgnowane. Równocześnie realizowane są zadania dotyczące realizacji społecznych funkcji lasu.
Lasy Państwowe każdego roku sadzą ok. 500 mln drzew, przez co terenów leśnych w Polsce przybywa. Lesistość naszego kraju wynosi obecnie 30 proc., a tuż po II wojnie światowej wynosiła niespełna 21 proc. W polskich lasach systematycznie zwiększa się udział gatunków głównie liściastych. Leśnicy dostosowują skład gatunkowy drzewostanu do właściwości gleby i żyzności siedliska. Dzięki temu udział drzewostanów liściastych od czasów zakończenia II wojny światowej zwiększył się z 13 proc. do 24 proc.